บทที่ 3

บทที 3 กระบวนการสื่อสาร

มีความสำคัญต่อการดำรงชีวิตตลอดชีวิต การดำเนินกิจกรรมต่างๆ

ต้องอาศัยการสื่อสารเป็นปัจจัยหลักดังนั้นการสื่อสารจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง

สำหรับครูผู้สอนหรือผู้เกี่ยวข้องกับกระบวนการเรียนการสอนความหมายของการสื่อสารการสื่อสารหมายถึง กกระบวนการส่งข่าวสารข้อมูลต่างๆ หรือการถ่ายทอดความรู้เนื้อหา สาระ ความรู้สึก เจตคติ ทักษะจากผู้ส่งไปยังผู้รับด้วยการใช้ถ้อยคำ กริยาท่าทางหรือสัญลักษณ์ซึ่งมีผลทำให้เกิดความเข้าใจและความรู้สึกร่วมกันหน้าที่ของกระบวนการสื่อสาร

1. การสื่อสารในฐานะเครื่องมือให้ได้สิ่งที่ต้องการ

2. การสื่อสารเพื่อควบคุมสั่งการ

3. การสื่อสารเพื่อสร้างความสัมพันธ์

4. การสื่อสารส่วนบุคคล

5. การสื่อสารเพื่อเสาะแสวงหาคำตอบ

6. การสื่อสารเพื่อสร้างจินตนาการรูปแบบของการสื่อสารแต่ละรูปแบบมีลักษณะ

สลับซับซ้อนแตกต่างกันขึ้นอยู่กับปัจจัยหรือองค์ประกอบที่เกี่ยวข้องไม่ว่าจะเป็นลักษณะของผู้ส่งและผู้รับ

การรู้จักเลือกใช้วิธีการสื่อสารที่เหมาะสมกับแต่ละโอกาสจะช่วยให้กระบวนการสื่อสารแต่ละครั้งประสบผลสำเร็จ

ได้อย่างมีประสิทธิภาพรูปแบบของการสื่อสารจำแนกได้ดังนี้

1. การจำแนกตามลักษณะของการสื่อสาร

1.1 การสื่อสารด้วยภาษา เป็นภาษาที่ไม่ใช่ลายลักษณ์อักษร

1.2 การสื่อสารด้วยภาษาท่าทางหรือสัญญาณ เป็นภาษาที่ไม่ใช่คำพูดหรือการเปล่งเสียงหรือเคลื่อนไหวส่วนต่างๆ

1.3 การสื่อสารด้วยภาษาภาพ ภาษาที่เกิดจากการขีดเขียนเป็นรูปภาพ

2. จำแนกตามปฏิสัมพันธ์ของผู้รับและผู้ส่ง

2.1 สื่อสารทางตรง เป็นการสื่อสารที่ผู้ส่งและผู้รับมีปฏิสัมพันธ์กันและกันโดยตรงเนื้อหาและวัตถุประสงค์

2.2 การสื่อสารทางอ้อม เป็นการสื่อสารที่อาศัยสื่อหรือวิธีการต่างๆ เป็นพาหนะในการถ่ายทอดเนื้อหา

3. จำแนกตามพฤติกรรมในการโต้ตอบ

3.1 การสื่อสารทางเดียว เป็นสื่อสารที่ผู้ส่งเป็นกระทำแต่ฝ่ายเดียว

3.2 การสื่อสารสองทาง เป็นการสื่อสารที่ผู้ส่งและผู้รับมีโอกาสโต้ตอบกันได้ทันทวงที

4. จำแนกตามจำนวนของผู้ร่วมสื่อสาร

4.1 การสื่อสารในตนเอง ตัวเองเป็นผู้ส่งและผู้รับในขณะเดียวกัน

4.2 การสื่อสารระหว่างบุคคล สื่อสารระหว่างบุคคล

2 คน อาจแลกเปลี่ยนบทบาทเป็นผู้ส่งและผู้รับ

4.3 การสื่อสารแบบกลุ่มบุคคล มีจำนวนผู้ส่งและผู้รับมากกว่าการสื่อสารระหว่างบุคคล

4.4 การสื่อสารมวลชน การสื่อสารกับกลุ่มชนจำนวนมากกมายมหาศาลอุปสรรคในการสื่อสาร

1. ผู้ส่งสารขาดความสามารถ

2. ความบกพร่องของสื่อหรือช่องทาง

3. ผู้รับสารขาดความรู้ความชำนาญเรื่องที่จะรับ

4. อุปสรรคจากสิ่งรบกวน ภายนอกและภายใน

5. สารมีความยาวไม่เหมาะสม

6. ผู้ส่งและผู้รับมีความแตกต่างในด้านภาษาการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพเป็นการสื่อสารแบบสองทาง

ผู้ส่งและผู้รับสามารถโต้ตอบกันได้ทันทีทันใด เนื้อหาเรื่องราวต้องเหมาะกับธรรมชาติของผู้รับการ

สื่อสารกับการรับรู้และการเรียนรู้การรับรู้สิ่งเร้าที่ผ่านอวัยวะรับสัมผัสทั้งหลายรับข้อมูลข่าวสารในระยะแรกนำเข้าสู่สมอง

การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมเดิมไปสู่ พฤติกรรมใหม่ที่ค่อนข้างถาวรซึ่งเรียกว่า การเรียนรู้แบบจำลองของการสื่อสาร

1. แบบจำลองของลาสเวลล์

2. แบบจำลองของแวนนอนและวีเวอร์

3. แบบจำลองของ-เบอร์โล

4. แบบจำลองการสื่อสารของบาร์นลันด์การสื่อสารในการเรียนการสอนควรคำนึงถึงกระบวนการสื่อสารระหว่างครูผู้สอนกับผู้เรียนการปรับใช้การสื่อสารกับกระบวนการเรียนการสอนให้มีประสิทธิภาพและความล้มเหลวของการสื่อสารในกระบวนการเรียนการสอน

1. กระบวนการสื่อสารในการเรียนการสอน เป็นรูปแบบของการสื่อสารระหว่างครูผู้สอนหรือสื่ออื่นๆ

2. ลักษณะการสื่อสารระหว่างครูผู้สอนกับผู้เรียน

3. การปรับใช้การสื่อสารกับกระบวนการเรียนการสอนให้มีประสิทธิภาพ

4. ความล้มเหลวของการสื่อสารในกระบวนการเรียนการสอนบทสรุปการสื่อสารกระบวนการถ่ายทอดเนื้อหาและความรู้สึกนึกคิดประกอบด้วย

ผู้ส่งเนื้อหา สาระ สื่อหรือช่องทางและผู้รับการสื่อสารมีความสัมพันธ์กับการรับรู้และการเรียนรู้ มีจุดประสงค์และกระบวนการเหมือนกัน